-
Need any help? Call On : +91 72030 25755
Need any help? Call On : +91 72030 25755
Mahapatra asked mother VISHVAMBHARI during their divine dialogue, ‘how one can get Salvation? What should be done to get salvation?’ Mother replied, ‘humans have to free themselves from each bondage of indebtedness. ’Mahapatra immediately asked, ‘Hey mother, please tell me from whose bondage everyone should liberate themselves?’ Mother explained in detail and said, ‘everybody have to liberate themselves from the debt of Mother-Father, Kul Devi (Clan goddess), Gau Mata (Gau - cow, Mata - mother), Vedic Culture and Nature. Those who liberate themselves from the indebtedness of these 5 elements can only attain Salvation.
Vedic culture is committed to the belief of ‘Matru devo bhav, Pitru devo bhav’ (mother is God, father is God). It means Mother-Father shall receive proper respect and honour same like God. Hence it should be the elementary duty of ideal children. Parents raise their children with facing many difficulties. They imbibe good sacraments in them, educate them and make them capable of standing upright in this world. But today children are forgetting their main duty. There is profound distress in family and hatred towards parents is increasing day by day. As a result their liberation from the bond of indebtedness (of mother-father) remains incomplete and they have to take many births to compete liberation from this bondage to attain Salvation. Once children restore the honour and respect towards their parents, then only they will liberate themselves from the shackles of indebtedness (and attain Salvation).
Kuldevi means goddess of a clan, family. Every family has a kuldevi based on the clan they belong to. Kuldevi remains with every one of the family from birth to death. Kuldevi gives them everything as per their deeds only. Today, place of Kuldevi has mostly gone outside the Village. Belief in Kuldevi has remained limited to some auspicious occasion only. Hence it is necessary to have Kuldevi properly installed in one's family and then only one can redeem them self from indebtedness of Kuldevi.
Cow is pride of Indian culture. In ancient times, person's wealth was decided based on number of cow he has. There was unique importance of donation of cows in those days. The Courtyards without cows were considered as ominous. Today all over world, including India forget the pride of Gaay Mata and cows are released unattended with utter negligence for wandering here and there. Today, there are many cow shelters and many animal sympathetic activities are going on. But it is not enough to protect the cows. For their protection, rearing and breeding, very large scale planning and magnanimous charity - benefaction is required. In rural as well as urban areas people's awakening is also an extreme necessity. So when humans are not discharging their duties towards cow, how they can liberate themselves from the bondage of indebtedness of Mother Cow?
Vedic culture means the priceless legacy of quality prophesied in four Vedas. Bharat varsh (India of ancient times) became very prosperous by following ancient and magnificent Vedic culture. The essence of knowledge, understanding, tenacity, wisdom and farsightedness of saints and sages was absorbed in all four Vedas. Vedic culture educates a person mainly how to gain knowledge, be devotional and to perform any work. Vedic qualities like modesty, consistency, diversity, unity, spirituality make a person an excellent person and he achieves all-round progress. It helps to understand and solve Life's most difficult problems. It is a pity that Humans are forgetting such priceless Heritage of knowledge and wisdom. Hence it is utmost important that humans has to restore these Vedic culture in their life again and liberate themselves from bondage of indebtedness of Vedic culture.
Nature is the basis of existence for humans, birds, animals and all lives. Sun, Moon, Stars, Planets, earth and its seas, rivers, mountains, climate, vegetation, flowers, fruits, all are existed with some purpose and that's why they have received equal rights to co-exist. Nature is very helpful to each spirit in living life. Therefore, nature has huge debt on humans and all living things. The basic necessity of life like air, water, light and grains- herbals are provided by Nature only. Whenever humans interfere in nature's cycle for sake of their selfishness, they have to face the brunt of nature's fury. Every living life contributes to run nature's cycle properly except humans. For their selfishness and greedy desires, humans are damaging and destroying nature severely. They became absolute blind in greedy desires in such a way that Perhaps they do not realize that they are inviting a great annihilation. Time has come to live life by following law of nature. When we stop further destruction of nature and start to care, protect and breed it, we will liberate ourselves from debt of Nature. If, there would have presence of vedic time sages today, they would have given us life Mantra (sentence): Nature is divine soul and its rearing is our duty.
શ્રી મહાપાત્રએ માઁ વિશ્વંભરી સાથેના દિવ્ય સંવાદ દરમિયાન માઁને પૂછ્યું કે, મનુષ્યને મોક્ષ કેવી રીતે મળે? મોક્ષ મેળવવા માટે શું કરવું પડે? માઁએ ઉત્તરમાં કહ્યું કે, મનુષ્યને દરેક ઋણના બંધનમાંથી મુક્ત થવું પડે. શ્રી મહાપાત્રે વળતું જ પૂછયું કે હે માઁ, કોના કોના ઋણબંધન માંથી મુક્ત થવું પડે? ત્યારે માઁએ ઉત્તરનો વિસ્તાર કરતાં કહ્યું કે માતા-પિતા, કુળદેવી, ગાયમાતા, વૈદિક સંસ્કૃતિ અને પ્રકૃતિ એ પાંચના ઋણમાંથી મુક્તિ મેળવે તો જ મનુષ્ય મોક્ષને પાત્ર બને છે.
વૈદિક સંસ્કૃતિ ‘માતૃદેવો ભવ-પિતૃદેવો ભવ’ના પ્રેરક માનવીય આદર્શને વરેલી છે. દેવ સમાન માતા-પિતાને યોગ્ય આદર-સન્માન આપવાની પ્રત્યેક સંતાનની પ્રાથમિક ફરજ છે. માતા-પિતા સંતાનને અનેક કષ્ટો વેઠી મોટાં કરે છે, ભણાવી-ગણાવી-સંસ્કાર સીંચી જગતમાં ઊભા રહેવાને લાયક બનાવે છે. આ સામે સંતાનો આજે પોતાની ફરજ ચૂકતાં જાય છે. કુટુંબમાં કલેશ વધતો જાય છે અને માતા-પિતા માટેની સંતાનોની ધૃણા વધતી જાય છે. પરિણામે અધૂરાં રહેતાં ઋણબંધનો પૂર્ણ કરવા સગપણ-વૃક્ષના મનુષ્યે ફરીથી અનેક જન્મ લેવાં પડે છે. પ્રત્યેક સંતાન માતા-પિતાને યોગ્ય માન-આદર આપી પોતાની એમના પ્રત્યેની બધી ફરજો પૂરી કરે તો જ એને એમના ઋણમાંથી મુક્તિ મળી શકે.
કુળદેવી એટલે કુળની દેવી. પ્રત્યેક કુટુંબની કુળદેવી તો હોય છે જ. કુળદેવી જે તે કુટુંબના બાળકના જન્મથી માંડીને મુત્યુ પર્યંત સાથ આપે છે તેમજ કર્મ અનુસાર દરેકને ફળ આપે છે. કુળદેવીનું સ્થાન આજે બહુધા ગામ બહાર રહી ગયું છે. કુળદેવી માટેની આસ્થા શુભ પ્રસંગો પૂરતી મર્યાદિત બની છે. એટલે પ્રત્યેક પરિવાર કુળદેવીને ઘરમંદિરમાં યોગ્ય સ્થાન આપી એની આરાધના કરે તો જ તે કુળદેવીના ઋણમાંથી મુક્ત થઈ શકે.
ગાયમાતા ભારતીય સંસ્કૃતિનું ગૌરવભર્યું પ્રતીક છે. પ્રાચીન કાળમાં માણસની સમૃધ્ધિ એની પાસે કેટલું ગૌધન છે એની પરથી નક્કી થતી હતી. ગૌદાનનું અદકેરું મહત્વ પણ હતું. ગાય વગરનું આંગણું અપશુકનિયાળ ગણાતું હતું. આજે વિશ્વમાં અને ભારતમાં પણ માણસે ગાયમાતાનું ગૌરવ ભૂલી ઘોર ઉપેક્ષા સાથે એને રસ્તે રઝળતી મૂકી દીધી છે. પાંજરાપોળો છે અને જીવદયા પ્રવૃત્તિ પણ ચાલે છે એ છતાં ગાયમાતાનાં રક્ષણ, પાલન-પોષણ અને સંવર્ધન માટે ખૂબ મોટા પાયે નિષ્ઠાભર્યા આયોજન અને ઉદાર દાન-સખાવતની તાતી જરૂર છે. ગ્રામિણ અને શહેરી વિસ્તારોમાં પણ લોકોમાં આ અંગે જાગૃતિની ખૂબ જ જરૂર છે. ગાયમાતા પ્રત્યેની પૂરી ફરજ મનુષ્ય ન બજાવે ત્યાં સુધી એના ઋણમાંથી એ મુક્ત કઈ રીતે બની શકે?
વૈદિક સંસ્કૃતિ એટલે ચારે વેદમાં પ્રબોધાયેલા ગુણોનો અમૂલ્ય વારસો. પ્રાચીન અને ભવ્ય વૈદિક સંસ્કૃતિ થકી ભારત દેશ અત્યંત સમૃદ્ધ હતો. ઋષિ-મુનિઓનાં જ્ઞાન, સમજણ, ડહાપણ, તપ, દીર્ઘદ્રષ્ટિ અને જગત માટેના હિતચિંતનનો અર્ક ચારે વૈદોમાં ઝીલાયો છે. વૈદિક સંસ્કૃતિ મનુષ્યને મુખ્યત્વે જ્ઞાન, ભક્તિ, કર્મ શીખવે છે. મર્યાદા, સાતત્ય, વૈવિધ્ય, એકતા, આધ્યાત્મિકતા વગેરે વૈદિક ગુણોથી મનુષ્ય મહામાનવ બની શકે છે, સર્વાંગી વિકાસ સાધી શકે છે. જીવનની જટિલમાં જટિલ સમસ્યાને સમજવા- ઉકેલવામાં સહાયભૂત બની શકે એવા આ જ્ઞાન-ડહાપણના મોંઘેરા વારસાને આજનો મનુષ્ય ભૂલતો જાય છે. વૈદિક સંસ્કૃતિને પુન:જાગૃત કરી એ એને જીવનમાં ઉતારે તો એના ઋણમાંથી મુકત થઈ શકે છે.
મનુષ્ય, પશુ-પંખી અને પ્રત્યેક જીવના અસ્તિત્વનો આધાર પ્રકૃતિ છે. સૂર્ય, ચંદ્ર, તારા, ગ્રહો, પૃથ્વી, એની પરનાં સમુદ્રો, નદી, પર્વતો, આબોહવા, વનસ્પતિ, ફૂલ, ફળ, તમામનું સર્જન સકારણ થયું છે અને એટલે જ દરેકને અસ્તિત્વ ટકાવવાનો સમાન અધિકાર પણ પ્રાપ્ત થયેલો છે. તમામ જીવોને જીવન જીવવામાં પ્રકૃતિ અત્યંત સહાયક છે. એટલે પ્રકૃતિનું પ્રચંડ ઋણ મનુષ્ય અને તમામ જીવો પર છે. જીવનના મુખ્ય આધાર એવા હવા, પાણી, પ્રકાશ અને અનાજ-ઔષધિ પ્રકૃતિ પૂરાં પાડે છે. પરિણામે પ્રકૃતિના આ વિરાટ ચક્રમાં માનવી પોતાની સ્વાર્થબુધ્ધિથી વિક્ષેપ પાડે છે ત્યારે એનાં એકાધિક માઠાં પરિણામો એને ભોગવવાં પડે છે. માણસ સિવાયની તમામ જીવસૃષ્ટિ પ્રકૃતિનાં નીતિ-નિયમોનું પાલન કરે છે, પણ મનુષ્ય પોતાની બુધ્ધિના જોર પર અને લોભવૃત્તિથી પ્રેરાઈને પ્રકૃતિને બહુ ભારે નુકસાન પહોંચાડવા લાગ્યો છે. એને કદાચ ખ્યાલ જ નથી કે પોતે કેટલા પ્રચંડ વિનાશને નોતરી રહ્યો છે. કુદરતના નિયમોને આધીન જીવન જીવવાનો સમય પાકી ગયો છે. પ્રકૃતિનું વધુ ખંડન થતું અટકાવી એનું જતન-સંવર્ધન કરીશું તો જ એના ઋણ બંધનમાંથી મુક્ત થઈ શકીશું. વેદકાળ જેવા ઋષિઓ આજે હોત તો તેઓ નવો જીવનમંત્ર આપત, કે "પ્રકૃતિ જ પરમાત્મા છે, એનું પાલન-પોષણ જ સાચો ધર્મ છે."
श्री महापात्र और माँ विश्वंभरी के बीच हुए दिव्य संवाद के दरमियान श्री महापात्र ने माँ से पूछा की मनुष्य को मोक्ष कैसे प्राप्त हो सकता हे? मोक्ष पाने हेतु क्या करना चाहिये? माँ ने उत्तर देते हुए कहा की मनुष्य के लिये प्रत्येक ऋण में से मुक्त हो जाना जरूरी हे। श्री महापात्र ने पुन: पूछा की किस किसके ऋण से मुक्त होना चाहिये माँ? तब माँ ने विस्तारपूर्वक उत्तर देते हुए कहा कि माता-पिता, कुलदेवी, गौमाता, वैदिक संस्कृति, और प्रकृति- इन पांच के ऋण में से मुक्ति प्राप्त करे तो ही मनुष्य मोक्ष पा सकता है।
वैदिक संस्कृति “मातृदेवो भव-पितृ देवो भव ” के प्रेरक मानवीय आदर्श को धारण किये हुए है। देव तुल्य माता-पिता को योग्य आदर-सन्मान देना प्रत्येक संतान का प्राथमिक कर्तव्य हे। माता-पिता अनेक कष्ट सहनकर संतान को बड़ा करते है, पढ़ा लिखाकर-संस्कार सिचन कर जग में खड़े रहने लायक बनाते हे। जब कि संतान आज अपने कर्तव्य से चूकते जा रहे हे। कुटुंब परिवार में कलेश बढ़ता जा रहा हे एवं माता-पिता के प्रति संतानो में घृणा की भावना बढती जा रही है। परिणाम स्वरूप अधूरे रह गये ऋणबंधन को पूर्ण करने संबन्ध-वृक्ष के मनुष्य को फिर से जन्म लेना पड़ता है। अगर जो प्रत्येक संतान माता-पिता को योग्य मान, सन्मान और आदर देकर अपनी कर्तव्य परायणता द्वारा इनके लिए योग्य सारे कर्तव्य पूर्ण करे तो इनके में से मुक्ति पा सकता है।
कुलदेवी अर्थात् कुल की देवी। प्रत्येक कुटुम्ब की कुलदेवी तो होती ही है। कुलदेवी जिस किसी के कुटुम्ब के बालक का जन्म से लेकर मृत्यु पर्यन्त साथ देती हे और कर्मानुसार प्रत्येक को फल प्रदान करती है। कुलदेवी का स्थान आज बहुधा गाँव के बाहर ही रह गया है। कुलदेवी के प्रति आस्था केवल शुभ प्रसंगो तक ही सीमित रह गई है। अत: प्रत्येक परिवार कुलदेवी को अपने घर मंदिर में योग्य स्थान देकर उनकी आराधना करे तो वो कुलदेवी के ऋण में से मुक्त हो सकता है।
गौमाता भारतीय संस्कृति का गौरवपूर्ण प्रतीक है। प्राचीन काल में मनुष्य के पास कितना गोधन है इसके आधार पर उसकी समृध्धि निश्चित की जाती थी। गोदान का अत्यधिक महत्त्व भी था। गाय रहित आँगन अपशुकनवाला माना जाता था। आज विश्व में और भारत में भी व्यक्ति द्वारा गाय की घोर उपेक्षा के फलस्वरूप उसे रास्ते पर भटकने के लिये छोड़ दिया है। गौशालाऍ हैं और जीवदया प्रवृति कार्य भी चल रहे हैं। फिर भी गौमाता की रक्षा, पालन-पोषण और संवर्धन हेतु विशाल पैमाने पर निष्ठापूर्ण आयोजन और उदार दान-सहायता की नितान्त आवश्यकता है। ग्रामीण और शहरी विस्तारो में भी लोगो में इस हेतु जागृति की अत्याधिक आवश्यकता है। गौमाता के प्रति का पूर्ण कर्तव्य मनुष्य नहीं निभाता है तब तक इसके ऋण में से मुक्त कैसे हो सकता है?
वैदिक संस्कृति अर्थात् चारो वेदों में वर्णित गुणों की अमूल्य विरासत। प्राचीन एवं भव्य वैदिक संस्कृति के कारण भारतदेश अत्यन्त समृद्ध था। ऋषि-मुनियों का ज्ञान, समजदारी, होंशियारी, तप, दीर्घदृष्टि एवं विश्व के लिये हितचिंतन का अर्क चारो वेदों में समाविष्ट हे। वैदिक संस्कृति मुख्यतया ज्ञान, कर्म और भक्ति सिखाती है। मर्यादा, सातत्य, विविधता, एकता, आध्यात्मिकता आदि वैदिक गुणों से मनुष्य महामानव बन सकता है। सर्वांगी विकास को प्राप्त कर सकता है। जीवन की जटिल से जटिल समस्या को समजने-सुलजाने में सहायक बन सके ऐसे इस ज्ञान–होंशियारी के अनमोल खजाने को आज का मनुष्य भूलता जा रहा है। वैदिक संस्कृति को पुन: जागृत कर उसे जीवन में उतारे तो मानव इसके ऋण से मुक्ति प्राप्त कर सकता है।
मनुष्य, पशु-पक्षी और प्राणी प्रत्येक के अस्तित्व का आधार प्रकृति है। सूर्य, चन्द्र, तारा, ग्रह, पृथ्वी उस पर स्थित समुद्र, नदी, पर्वत, जल, वायु , वनस्पति, फुल, फल, सभी का सर्जन सकारण हुआ है और इसीलिये ही प्रत्येक को अपना अस्तित्व टिकाये रखने का अधिकार प्राप्त हुआ है। सभी जीवो को जीवन जीने में प्रकृति सहायक है। इसलिये प्रकृति का प्रचण्ड ऋण मनुष्य एवं सभी जीवो पर है। हवा, पानी, प्रकाश, अनाज, औषधि जेसे पदार्थ जो जीवन का आधार है, प्रकृति हमें पूर्णरूपेण प्रदान करती है। प्रकृति के इस विराट चक्र में जब मानव अपनी स्वार्थ बुद्धि द्वारा विक्षेप डालता है तब उसके एकाधिक ख़राब परिणाम मानव को भुगतने पड़ते है। मानव सिवाय तमाम जीवसृष्टि प्रकृति के नीति-नियमो का पालन करती हे, परन्तु मनुष्य अपनी बुद्धि के बल पर एवं लोभवृत्ति से प्रेरित होकर प्रकृति को भयंकर नुकशान पहुँचाने लग गया है। शायद उसे यह कल्पना ही नहीं है की वो कितने प्रचण्ड विनाश को आमंत्रित कर रहा है। कुदरत के नियमो के आधीन रहकर जीवन जीने का समय अब आ गया है। प्रकृति का और अधिक विनाश रोककर उस का जतन-संवर्धन करेगे तो ही उसके ऋणबन्धन से मुक्त हो सकेंगे। वेदकालीन ऋषि आज यदि होते तो वे नया जीवनमंत्र देते "प्रकृति ही परमात्मा है, इसका पालन-पोषण ही सच्चा धर्म है"।